قلب شهر دزفول با دِز می تپد و دِز مانند خون در شریان های دزفول جاریست آب دِز، زلال ، شیرین، خنک و گواراست. جلگه خوزستان سرسبزی اش را به دِز مدیون است و کشاورزان دزفول از این آب نان می خورند.
کاربرد های این رود بسیار زیاد است. در هرم گرمای تابستان که این رود مردمش را با آب گوارا و سردش خنک می کند و شادی و نشاط و آرامش را به همگان هدیه می نماید گرفته تا دیگر ایام سال که مردم ایام فراغتشان را در کنار این رود می گذرانند و بسیار هم برایشان شیرین است.
بقایای باقی مانده از آسیاب ها در رودخانه دز نشان از رفاقت دیرینه ی این مردم با این رود پربرکت دارد به طوری که هویتشان با آن گره خورده است.
این آثار که ثبت سازمان جهانی یونسکو هستند که گردشگران زیادی را به تحیر واداشته است.
آسیاب‌های آبی دزفول مجموعه‌ای از سازه‌های آبی در بستر رودخانه دز است که از آن‌ها در گذشته به‌عنوان بند و آسیاب استفاده می‌کردند. قدمت این آسیاب‌ها به دوره‌های تاریخی صفویه و قاجاریه برمی‌گردد و مصالحی نظیر قلوه سنگ رودخانه‌ای و آجر با ملات ساروج در ساخت آن‌ها استفاده شده است.
درون آسیاب‌ها سنگ 2 تکه قسمت پایین ثابت بوده و بر اثر نیروی آب رودخانه چرخ بالایی به چرخش درآورده می‌شده است. در هر آسیاب پنج نفر کارگر داشته که مسئولیت‌های مختلفی شامل مسئول گندم آوردن با قاطر، مسئول آوردن گندم‌ها تا سنگ آسیاب، مسئول سنگ آسیاب و مسئول جمع‌آوری آرد داشته‌اند. هم‌چنین یک نفر در شب‌ها مسئول آسیاب بوده‌است.
