خانه تیزنو، بزرگترین و زیباترین خانه تاریخی شهر دیدنی دزفول است که به دلیل برخورداری از قدمت بسیار زیاد تاریخی، معماری خلاقانه و نمایی باشکوه، به یکی از جذاب ترین اماکن گردشگری دزفول مبدل شده است.
اما زیبایی‌های این خانه در یک مقاله نمی‌گنجد این خانه صرفا مشتی خشت و آجر نیست، بلکه آینه تمام نمایی از هنر معماری مردم ایران زمین است. گردشگران با بازدید از بخش های مختلف خانه تیزنو، فصل مهمی از تاریخ، فرهنگ و هنر کشورمان را ورق خواهند زد و با سبک و سیاق معماری منازل دوران صفویان آشنا خواهند شد.
گشت و گذار در بافت تاریخی شهر دزفول همواره برای عاشقان تاریخ و فرهنگ ایران جذاب بوده است؛ گذر از کنار بازارهای کهن، حمام های متروک و رها شده، مساجد باستانی و منازل آجری با آن معماری خاص و زیبایشان از لذت هایی است که هیچ جایگزینی ندارد و هر ایرانی باید، دست کم یک بار آن را تجربه کند. اگر در دزفول گردی گذرتان به محله‌ی قلعه بیوفتد، حتما بنای باشکوه یکی از منازل تاریخی ضلع شرقی این محله، چشمان شما را به خود خواهد دوخت. این مکان که امروزه از آن به عنوان اداره میراث فرهنگی دزفول استفاده می شود، خانه تاریخی تیزنو نام دارد.
به گفته بسیاری از محققان و تاریخ شناسان، ساخت خانه تیزنو نخست در اواخر دوران صفویان آغاز گردید، اما مانند بسیاری از منازل ساخته شده در این دوره، نصفه کاره رها شد. در دوران قاجار و پهلوی بخش های مختلفی به خانه تیزنو افزوده شد و ساخت آن کامل گشت. همان طور که پیش تر نیز ذکر گردید، یکی از برجسته ترین خصوصیات خانه تیزنو در مقایسه با سایر خانه های تاریخی شهر دیدنی دزفول، معماری بسیار زیبا و فاخر این مکان است. این خانه از نمای باشکوه آجری تشکیل شده که در نخستین نگاه نیز هر گردشگری را تحت تاثیر زیبایی خود قرار خواهد داد.
وقتی از درب اصلی قدم در خانه تیزنو می گذارید، وارد هشتی عریضی خواهید شد که سقف آن به شکلی هنرمندانه با اشکال هندسی کثیرالاضلاع و با استفاده از قلوه سنگ رودخانه ای رسمی‌کاری شده است. پس از عبور از هشتی، دو مسیر پیش پای شماست: سمت چپ هشتی و سمت راست آن. سمت چپ هشتی شما را به بخش بیرونی خانه، جایی که از میهمانان پذیرایی می شود، خواهد برد و سمت راست آن، شما را به بخش اندرونی و یا اتاق های خصوصی خانه هدایت خواهد کرد. برای بازدید از حیاط اصلی خانه، باید از سمت چپ وارد شوید. پس از ورود به حیاط، با فضایی دنج و دلنشینی مواجه خواهید شد که به زیبایی و با استفاده از معماری سنتی ایرانی تزئین گردیده است. حوض نیلگون مرکزی حیاط و باغچه سرسبز اطراف آن در همان بدو ورود شما را تحت تاثیر خود قرار داده و محو زیبایی خود خواهد ساخت. در گوشه حیاط، چهار پله وجود دارد که شما را به طبقه همکف و ایوان هدایت خواهد کرد. ایوان طبقه همکف از بخش های نورگیر و تماشایی خانه تیزنو بشمار می رود و با جلوه شگفت انگیز خود بر زیبایی این عمارت افزوده است. استفاده از پنجره های مشبک و ارسی در ایوان این خانه سبب شده است که نور خورشید به زیبایی به رنگ های مختلفی در ایوان پخش شده و فضای بسیار دل انگیزی را بوجود آورد. در ضلع جنوبی ایوان، غلام گردش و اتاق های خانه قرار گرفته اند که هر کدام به زیبایی و با بهره گیری از معماری ناب ایرانی طراحی شده اند.
طبقه بالای خانه تیزنو نیز از دو قسمت شرقی و غربی (متشکل از چند درب ورودی و تعدادی اتاق) تشکیل شده است. از این بخش خانه تیزنو می توان منظره زیبای رودخانه دز و پل دزفول را نظاره و تصاویر بسیار زیبایی را ثبت کرد. خوب است بدانید که خانه تیزنو از دو زیرزمین مجزای شبستان و شوادون تشکیل شده است. شبستان خانه تیزنو حدود یک متر و نیم پایین تر از حیاط قرار گرفته و از آنجایی که این بخش از خانه باید وزن سنگین این بنا را تحمل کند، از مصالح بسیار باکیفیت در احداث دیوارهای باربر آن استفاده شده است.
